Zbieranie grzybów leśnych może być w Polsce uznawane za jedną z tradycji – często rozpoznawania grzybów jadalnych uczą dzieci dziadkowie, czasem pradziadkowie a na grzybobranie nierzadko jeżdżą całe rodziny. Prawdziwki, borowiki, podgrzybki i inne grzyby stanowią stały dodatek do wielu tradycyjnych dań, jak choćby świąteczne uszka. Tegoroczny sezon grzybowy, który właśnie dobiega do końca był wyjątkowo obfity i długi. Czy jednak zbieranie grzybów jest legalne? W różnych krajach możliwości zbierania grzybów zostały inaczej określone. Przykładowo w Holandii to królowa jest właścicielką lasów i wszelkich dóbr w nich rosnących, w związku z czym mieszkańcy nie mają prawa zbierania grzybów. Z kolei w Austrii każdy land samodzielnie określa możliwości grzybobrania – najczęściej jest to dopuszczalne od czerwca do października od godziny 7:00 do 19:00, a jedna osoba ma prawo zebrać do 2 kg grzybów na własny użytek. Prawo zabrania również grzybobrania zbiorowego. We Włoszech aby móc zbierać grzyby należy wykupić specjalną legitymację, której roczny koszt wacha się między 20 a 50 Euro.
A jak jest w Polsce?
W Polsce grzyby w Lasach Państwowych można zbierać bez ponoszenia jakichkolwiek kosztów i w zasadzie bez ograniczeń, ale są pewne wyjątki, gdyż stałym zakazem wstępu (a zatem także zbierania czegokolwiek) objęte są lasy będące własnością Skarbu Państwa, a stanowiące:
– uprawy leśne do 4 m wysokości;
– powierzchnie doświadczalne i drzewostany nasienne;
– ostoje zwierząt;
– źródliska rzek i potoków;
– obszary zagrożone erozją.
Grzybów nie możemy zbierać w parkach narodowych, dodatkowo nadleśniczy w określonych sytuacjach np. suszy hydrologicznej mają możliwość wprowadzenia okresowego zakazu wstępu do lasu stanowiącego własność Skarbu Państwa – wówczas las taki oznacza się tablicami z napisem „zakaz wstępu”.
Czy można zbierać wszystkie grzyby?
Część grzybów rosnących w rodzimych lasach objętych jest ścisłą lub częściową ochroną, listę chronionych grzybów znajdziemy w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. (Dz.U. 2014 poz. 1409).
Natrafiliście na borowika korzeniastego lub opieńkę torfowiskową? Lepiej ich nie ruszać, gdyż kara za zebranie grzybów z „zastrzeżonej listy” wynosi nawet od 3 miesięcy do 5 lat więzienia, bowiem zgodnie z art. 127a ustawy o ochronie przyrody: „Kto, wbrew przepisom ustawy, wchodzi w posiadanie okazów roślin, zwierząt, grzybów objętych ochroną gatunkową w liczbie większej niż nieznaczna, w takich warunkach lub w taki sposób, że ma to wpływ na zachowanie właściwego stanu ochrony gatunku, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.”
Grzywnę można otrzymać za niszczenie ściółki, grzybni oraz grzybów (nawet tych trujących), zgodnie z art. 163 kodeksu wykroczeń takie zachowanie podlega karze nagany lub karze grzywny, która może wynosić do 5.000,00 zł złotych.
Zakaz niszczenia elementów runa leśnego został również określony w art. 153 §1 kodeksu wykroczeń, który stanowi, że:
„Kto w nienależącym do niego lesie:
1) wydobywa żywicę lub sok brzozowy, obrywa szyszki, zdziera korę, nacina drzewo lub w inny sposób je uszkadza,
2) zbiera mech lub ściółkę,
3) zbiera gałęzie, korę, wióry, trawę, wrzos, szyszki lub zioła albo zdziera darń,
4) zbiera grzyby lub owoce leśne w miejscach, w których jest to zabronione, albo sposobem niedozwolonym,
podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.”
Czy można sprzedawać zebrane grzyby?
Często w okresie jesiennym widzimy rozłożone przy drogach stanowiska, gdzie których kupić możemy grzyby leśne. Czy jest to legalne? Zgodnie z § 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 maja 2011 roku w sprawie grzybów dopuszczonych do obrotu lub produkcji przetworów grzybowych, środków spożywczych zawierających grzyby oraz uprawnień klasyfikatora grzybów i grzyboznawcy (Dz.U. 2011 nr 115 poz. 672) grzyby świeże, rosnące w warunkach naturalnych, oraz grzyby suszone pozyskiwane z grzybów rosnących w warunkach naturalnych, mogą być oferowane konsumentowi finalnemu:
- wyłącznie w placówkach handlowych lub na targowiskach;
- pod warunkiem uzyskania atestu na grzyby świeże lub atestu na grzyby suszone
Atest uprawnia do sprzedaży towaru przez kolejne 48 godzin, wydanie atestu jest darmowe, a celem jego uzyskania należy skontaktować się z klasyfikatorem i grzyboznawcą, którzy przejrzą zebrane okazy i wydadzą odpowiedni dokument.
Na grzybobranie najczęściej dojeżdżamy samochodem, pamiętajmy zatem, że zgodnie z Ustawą z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz.U. 1991 nr 101 poz. 444) ruch pojazdem silnikowym po drogach leśnych jest zabroniony, a samochód powinniśmy pozostawić w miejscu do tego specjalnie przeznaczonym – na parkingu leśnym.
Udanych zbiorów!
